TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
7 Ocak 2013 tarihinde Zonguldak'ta bulunan Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Kozlu Müessesesinde, Star İnşaat firması tarafından işletilen kömür ocağının 630 metre derinliğinde metan gazı sıkışmasından meydana gelen patlamada 8 işçi yaşamını yitirmiştir. 10 Ocak’da Zonguldak’da gerçekleştirdiğimiz incelemelerde, taşeronlaştırmanın, işçinin can güvenliğini ve sağlığını tehdit eden bir sisteme dönüştüğü ve kamu adına sorumluluğun yerine getirilmediği gözlemlenmiştir. Zonguldak TTK Kozlu Müessesesinde, Star İnşaat Şirketince işletilen kömür ocağında 8 işçinin ölümüne yol açan iş kazasının nedenlerinin ve sorumlularının saptanması, madenlerde alınacak önlemlerin tespit edilmesi için Anayasanın 98’nci, İçtüzük ’ün 104 ve 105’inci maddeleri uyarınca bir Meclis Araştırması açılmasını arz ederim. 11.01.2013
A.Levent TÜZEL
İstanbul Milletvekili
GEREKÇE
10 Ocak 2013 tarihinde, tarafımdan, Emek Partisi Genel Başkanı Selma Gürkan ve BDP Mersin Milletvekili Ertuğrul Kürkçü ile birlikte, 7 Ocak 2013’de, 8 işçinin yaşamını yitirdiği Zonguldak Kozlu Maden Ocağında incelemelerde bulunarak, Maden Mühendisleri Odası ve Genel Maden İş Sendikası yöneticileriyle ve yaralı maden işçileriyle görüşmeler gerçekleştirilmiştir.
Hatırlanacağı üzere, 17 Mayıs 2010 tarihinde TTK Karadon Müessesesinde bir taşeron şirketin çalıştığı alanda meydana gelen faciada da 30 madenci hayatını kaybetmiştir. Bir araştırmaya göre, 2008 yılında 43, 2009 yılında 92, 2010 yılında 105, 2011 yılında 77, 2012 yılında 77 madenci iş kazasında yaşamını yitirmiştir.
Edinilen bilgilere göre, “TTK’nın Kozlu Müessese Müdürlüğü maden ocağında 2010 ve 2011’de yapılan tüm resmi denetimlerde ‘hayati risk’ tespit edilmiştir. Sayıştay müfettişlerinin 2011 yılında TBMM KİT Komisyonu’na gönderdikleri raporlarda, “ihaleyi kazanan firmanın bir inşaat firması olduğuna dikkat çekilerek, Star İnşaat Şirketi’nin bugüne kadar herhangi bir kömür madeninde taş içi galeri açma faaliyetinde bulunmadığı belirtilmektedir. Raporda ayrıca, “Kömür havzasının yüksek oranlarda metan gazı içerdiği, ocakların derinleşmesi ile gaz içeriklerinin arttığı bu şartlarda faaliyet göstermenin tek koşulunun ise iş güvenliği ve işçi sağlığına ilişkin kurallar ve hükümlere titizlikle uyulmasının olduğu aşikârdır. Düzenlenen rapor ve tutanaklardan firmanın iş güvenliğine yönelik alınması gereken önlemler konusunda hassasiyet göstermediği, bu arada vahim bir olayla karşılaşılmamasının tamamen tesadüf olduğu görülmektedir.” denilmektedir.
TMMOB Maden Mühendisleri Odasınca, kömür madenlerinde galeri açmak için gerçekleştirilen sondaj çalışması sonrası içeride biriken gazın tamamının boşaltılıncaya kadar beklenmesi gerekirken, TTK Kozlu işletmesinde, galeri açma ve hazırlık işlerini yürüten taşeron firma Star İnşaat şirketi tarafından, bu kurala uyulmadığı belirtilmektedir. Genel Maden İş Sendikasınca ise, başından beri itiraz ettikleri, yeraltı maden işletmelerinin taşeron şirketlere verilmesinin bedelini madencilerin hayatlarıyla ödedikleri belirtilerek, taşeronlaştırmaya son verilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
Madenlerde iş cinayetlerinde yaşamlarını yitiren madencilerin toplu ölümleri, kapitalist sömürü çarkının boyutlarını ortaya koymaktadır. Bu ölümler, üretim ve işçi maliyetlerini düşürmek için son yıllarda izlenen özelleştirme ve taşeronlaştırma uygulamalarının, madenlerdeki ilkel, kölece çalıştırma koşullarının sonuçlarıdır. Taşeron kelimesi köken olarak Fransızca olup, “pis iş” ve “hayvan gibi çalışma” anlamları da bulunmaktadır. Siyasi iktidarın politikaları çerçevesinde kapitalist işletmelerce, 1990’lardan itibaren dizginsiz bir şekilde işçilerin kazanılmış haklarının gaspedilerek, kuralsız, güvencesiz koşullarda “hayvan gibi çalışma”ya zorlanmalarına Meclisin müdahalesi şarttır.
Yürürlükte olan İş Yasası’nın 2. Maddesinin 6. Fıkrasında asıl işveren ve alt işverenin, ortak sorumluluğu düzenlenmektedir; bu sorumluluk işçi sağlığı ve güvenliğini de kapsamaktadır. Dolayısıyla yasada var olan bu düzenleme uyarınca, Kozlu’daki ocakla ilgili müfettişlerin daha önce hazırladığı raporlarda belirtilen hususlara yönelik Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının gerekli önlemleri alma sorumluluğunu yerine getirmediği anlaşılmaktadır. Sayıştay raporlarına rağmen bu işletmenin açık tutulmasına göz yumulması kabul edilemez. Sendikalar, Meslek Odaları, Uzman ve Akademisyenlerin uyarılarına ve yaşanan iş cinayetlerine rağmen, AKP Hükümetinin, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca İş Yasasının 2. Maddesinde taşeronlaştırmanın kapsamı genişleterek, asıl işlerin de taşerona verilmesi yönünde değişiklik öngörülmektedir.
Taşeron sisteminin, işçinin can güvenliğini ve sağlığını tehdit eden bir sistem olduğu bir kez daha ortaya çıkmıştır. Buna rağmen taşeron şirketlere yeraltında ihale verilmesine devam edilmektedir. Zonguldak TTK Kozlu Müessesesinde, Star İnşaat Şirketince işletilen kömür ocağında 8 işçinin ölümüne yol açan iş kazasının nedenlerinin ve madenlerde alınacak önlemlerin tespit edilmesi Meclis denetim çalışması bakımından önem taşımaktadır.
A.Levent TÜZEL
İstanbul Milletvekili