83. Yılında Dersim Tertelesi’nde Kaybettiklerimizi Saygı ile Anıyoruz
1. Dünya savaşı sonrası yeniden yapılanan dünya kendini en çok da tekçi ulus devletler üzerinden şekillendirdi. Yeni kurulan ulus devletler hâkim ulusları dışında kalan farklılıkları katliamlar, sürgünler ve asimilasyon yolu ile yok etmeye çalıştılar. Coğrafyamızda Osmanlı döneminde başlayan nüfusu arındırma hareketleri yerine kurulan Türkiye Cumhuriyeti tarafından da sürdürüldü. Osmanlı devleti yıkıldı ancak İttihat ve Terakki kadroları yeni cumhuriyet ile yoluna devam etti. Tehçir ve Tenkil adı altında Türkiye Halkları büyük acılara tanıklık etti.
4 Mayıs 1937 de dönemin Bakanlar Kurulu tarafından alınan Tehcir(Sürgün) ve Tenkil( örnek olacak şekilde cezalandırma) kararı Dersim’de şiddeti ölçülemeyen terteleye(deprem) dönüştü. “Gizlidir” ibaresi ile uygulamaya konulan karar on binlerce insanın ölümüne, on binlercesinin sürgün edilmesine binlerce kız çocuğunun ailelerinden alınarak kaybedilmesine yol açtı. İnsanlık binlerce yıl geçse de utanacağı zulmün her çeşidini toplumun hafızasına kazıdı.
20. Yüzyıl tarihi yazılamayanların kendi tarihlerini yazdığı yüzyıl oldu. Türkiye Halkları da Dersim Tertelesi’ni resmi kayıtlardan değil hafızalarına kazıyanlardan öğrendi. Hafızalar resmi tarihleri alt üst etti. Bir toplumun inancı ve dilinden vazgeçmemesinin nasıl tenkil edildiğini insanlığın vicdanına Dersim’in tanıkları anlattı. Bir toplumun genç, çocuk, yaşlı, kadın demeden nasıl makineli tüfeklerin kırımından geçirildiğini, Munzur’un nasıl kan aktığını, bir coğrafyanın yalnız insanına değil doğasının da nasıl kırımdan geçtiğini yaşayanlardan öğrendik. Bir kalıp sabun, bir parça kefen olmadan dört yanımızın mezara çevrildiğini dinledik ve tanıkları dinledikçe vicdanlarımız o zamanda, o mekanda, o acılarda kaldı.
83. Yılında Desim’de kaybettiklerimizi saygıyla anıyoruz. HDK Halklar ve İnançlar Meclisi olarak iktidarlara değil halklara sesleniyoruz; İktidarlar inkârcıdır ama halklar hakikatin peşini bırakmaz. Hakikatimizle yüzleşelim. Yüzleşelim ki tarihi tekerrür ettiren değil ders çıkarıp yeni yaşamı kuranlar olalım. Yüzleşelim ki farklılıklarımız ile sözde değil özde de kardeşlik hukuku kuralım. Yüzleşelim ki kahır bağları değil gül bahçeleri kuralım.
HDK Halklar ve İnançlar Meclisi